Εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη έκθεση Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, το Μουσείο του Μπρούκλυν αποφάσισε να επαναλάβει την έκθεση. Στην είσοδο είχαν τοποθετηθεί φωτογραφίες αυτών που συμμετείχαν στην έκθεση του 1926. Ανάμεσα τους ξεχώρισα ένα πολύ γλυκό γυναικείο μουτράκι με χτένισμα αλα Louise Brooks και ελληνικό όνομα. Suzanne Phocas. Όνομα άγνωστο στην Ελλάδα.
Η Σουζάννα Φωκά γεννήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 1897 στη Lille της Γαλλίας. Βαφτίστηκε Σωσσάνα που σημαίνει κρίνος. Ήταν γόνος της αρχοντικής κεφαλλονίτικης οικογένειας Φωκά, παιδί της Ελένης και του Γεράσιμου Φωκά, διαπρεπή χειρούργου της εποχής και καθηγητή Πανεπιστημίου στη Γαλλία. Είχε δύο μεγαλύτερους αδελφούς, τον Δημήτριο, που έγινε αργότερα αντιναύαρχος του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού, ιστορικός και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, και τον Αντώνη, μετέπειτα ενδυματολόγο του Εθνικού Θεάτρου.
Το 1902 ο πατέρας της αποδέχτηκε τη θέση του καθηγητής της Χειρουργικής Κλινικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα, όπου έζησε η Σουζάννα τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Φωκά έφυγε για το Παρίσι. Εκεί σπούδασε ζωγραφική στο πλευρό του Felix Vallotton.
Το 1923 γνώρισε στο Μονπαρνάς τον Jean Metzinger και έγινε μαθήτρια και μοντέλο του. Ο Metzinger ήταν μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της μοντέρνας τέχνης. Ζωγράφος, θεωρητικός, συγγραφέας, κριτικός, ποιητής, ήταν αυτός που έθεσε το θεωρητικό background του κυβισμού με το βιβλίο του “Note sur la peinture” και λίγο αργότερα με το βιβλίο “Cubisme” που έγραψε από κοινού με τον Albert Gleizes. Ο Metzinger είχε χάσει πρόσφατα τη γυναίκα και την κόρη του και στο πλευρό της Σουζάννας βρήκε την παρηγοριά που χρειαζόταν. Άρχισαν να συγκατοικούν και το 1929 παντρεύτηκαν.
Την ίδια εποχή, στην άλλη πλευρά του Αντλαντικού, στη Νέα Υόρκη, η Katherine Dreier, ο Man Ray και ο Marcel Duchamp είχαν ιδρύσει την Société Anonyme, μία ομάδα με στόχο την προώθηση της μοντέρνας τέχνης στην Αμερική. Είχαν νοικιάσει ένα διαμέρισμα στο νούμερο 19 της Ανατολικής 47ης Οδού και εκεί οργάνωναν διαλέξεις για τα σύγχρονα εικαστικά ρεύματα και αντίστοιχες εκθέσεις. Ένας από τους στόχους της ομάδας ήταν να δημιουργηθεί ένα μουσείο μοντέρνας τέχνης, γι’ αυτό και ο υπότιτλος της επωνυμίας τους ήταν Museum of Modern Art. Το 1926 η ομάδα οργάνωσε την πρώτη μεγάλη της έκθεση στο Μουσείο του Μπρούκλυν, όπου συμμετείχαν 106 καλλιτέχνες από 25 χώρες με πάνω από 300 έργα. (Λίγα χρόνια μετά, το 1929, οι σπόνσορες της Dreier «έκλεψαν» την ιδέα και τον υπότιτλο της ομάδας και έφτιαξαν το MOMA, το πασίγνωστο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης..)
Λίγο πριν την έκθεση, η Katherine Dreier πέρασε από το Παρίσι αναζητώντας έργα. Της έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ένα έργο της Φωκά και έτσι της ζήτησε να συμμετάσχει.
Στο πρόγραμμα της έκθεσης του 1934 “13 Women Painters” η Dreier περιγράφει εκείνη την εμπειρία: Ανακάλυψα το έργο της εντελώς απροσδόκητα το 1926, όταν βρέθηκα την άνοιξη και το καλοκαίρι στην Ευρώπη για να διαλέξω τα έργα για την τώρα πλέον διάσημη έκθεση, που οργάνωσε η Société Anonyme στο Μουσείο του Μπρούκλιν. Αυτό που κατέστησε αυτή την έκθεση τόσο σημαντική για την Αμερική ήταν ότι για πρώτη φορά ένα μουσείο άνοιγε τις πόρτες του σε μια τόσο μεγάλη διεθνή έκθεση μοντέρνας τέχνης. Όπως είχα γράψει εκείνη τη χρονιά στον κατάλογο «μία από τις χαρές του να συγκεντρώνεις υλικό τέτοιου είδους είναι οι καλλιτέχνες που ανακαλύπτεις απρόσμενα, και τίποτα δεν μου έδωσε περισσότερη χαρά από όταν είδα το έργο Travestis της Σουζάννα Φωκά στη Société des Indépendants στο Παρίσι. Η λεπτότητα της ποιότητας του έργου της και η αφοσίωση με την οποία είχε εκτελεστεί, με εντυπωσιάσαν ακόμα περισσότερο αφού την συνάντησα και ανακάλυψα ότι δεν είχε γίνει ακόμα 30 χρονών. Έχει μία αγνότητα η ειλικρίνεια της, και η ναΐβ καθαρότητα του έργου της είναι μέρος της προσωπικότητάς της.» Κατορθώσαμε να εξασφαλίσουμε για την έκθεση το Παιδί με Σκύλο, το οποίο βρήκαμε ιδανικό για να εισαγάγουμε το κοινό στις νέες μορφές τέχνης και να σπάσουμε τον συμβατισμό που κυριαρχεί στις παραδοσιακές μορφές τέχνης. Είναι τώρα μέρος της συλλογής μας και έπαιξε πολύ καλά τον ρόλο του να μας φέρει καινούριους φίλους όντας μία γέφυρα ανάμεσα στο παραδοσιακό και τις νέες μορφές τέχνης.
Η Σουζάννα, εγκατεστημένη με τον σύζυγο της στο Παρίσι, ζωγράφιζε και εικονογραφούσε βιβλία.
Σιγά – σιγά όμως άρχισε να αποτραβιέται από τις δικές της δημιουργίες και να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στο να βοηθάει τον σύζυγο της στις δικές του ασχολίες. Παρέμεινε φυσικά το αγαπημένο του μοντέλο. Την έχει αποθανατίσει άπειρες φορές με φόντο τοπία από την Κεφαλλονιά, όπου πέρναγαν συνήθως τις καλοκαιρινές τους διακοπές.
Ο Metzinger πέθανε στο Παρίσι στις 3 Νοεμβρίου του 1956. Η ίδια συνέχισε να διαδίδει το έργο του και απεβίωσε στις 27 Απριλίου του 1984 στο Kremlin-Bicêtre της Γαλλίας.
MAKING OF
Ψάχνοντας να βρω στοιχεία για την Φωκά στο διαδίκτυο, στην αρχή έβρισκα μόνο κάποια προσωπικά της αντικείμενα που πωλούνταν στο e-bay. Μία καρτ ποστάλ
και δύο βιβλία του συζύγου της με δικές της αφιερώσεις.
Το να βρω στοιχεία για την οικογένεια της ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο. Σε όλα τα καλλιτεχνικά sites παρουσιάζεται ως γαλλίδα και δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ελληνική της καταγωγή. Αντί να αναζητώ πληροφορίες για τη Σουζάννα, έψαξα να βρω Φωκάδες που ζούσαν στη Lille την εποχή που γεννήθηκε και έτσι ανακάλυψα τον πατέρα της. Σε ένα βιογραφικό του σε κεφαλλονίτικο ιστότοπο υπήρχε αυτή η πρόταση «Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Φωκά και από το γάμο του απέκτησε δύο γιους, τον Δημήτριο Φωκά, αντιναύαρχο του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού και τον Αντώνη, ενδυματολόγο του Εθνικού Θεάτρου, καθώς και μία κόρη». Προφανώς η κόρη ήταν η Σουζάννα…