Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι για τους οποίους η δημιουργία είναι μια έμφυτη ανάγκη. Εκμεταλλεύονται κάθε ερέθισμα και κάθε ευκαιρία για να φτιάξουν κάτι με το μυαλό και με τα χέρια τους. Εδώ βλέπετε μία από αυτές.
Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί το 2010. Η 98χρονη κυρία που απεικονίζεται μπροστά στον υπολογιστή της είναι η αρχιτεκτόνισσα Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη. Άγνωστη στον πολύ κόσμο, αλλά διάσημη στους κύκλους της αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής σκηνής της χώρας μας. Γεννημένη το 1912 στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε μαζί με την οικογένεια της στην Αθήνα, όταν δυσκόλεψαν τα πράγματα για τους Έλληνες στην Τουρκία. Ως παιδί ήθελε να γίνει αεροπόρος, αλλά τελικά πέρασε πρώτη, ανάμεσα σε 600 υποψήφιους, το 1932 στην Ανώτατη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα φύλου της εποχής. Ήταν η μόνη γυναίκα στο τμήμα της και η 7η αρχιτεκτόνισσα που βγήκε από την σχολή.
Το 1936 που αποφοίτησε «χτύπησε» την πόρτα του δημοσίου για δουλειά, όπου έλαβε την απάντηση ότι μπορούσε να προσληφθεί μόνο ως γραμματέας, καθώς δεν προβλεπόταν πρόσληψη γυναίκας σε θέση αρχιτέκτονα. Την ίδια χρονιά όμως ο πρώην καθηγητής της στη σχολή Δημήτρης Πικιώνης θα της κάνει μία πρόταση που θα σηματοδοτήσει την έναρξη της επιτυχημένης πορείας της. Μαζί με το μετέπειτα σύζυγό της Δημήτρη Μωρέτη και τον Γεώργιο Γιαννουλέλλη αναλαμβάνουν να μελετήσουν, να αποτυπώσουν και να φωτογραφίσουν την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική και διακόσμηση των σπιτιών του 18ου και 19ου αιώνα στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας, της Πίνδου και των Κυκλάδων. Το εγχείρημα κατέληξε σε μία έκθεση στην Αθήνα που είχε τόση επιτυχία, ώστε ο τότε Υφυπουργός Τύπου και Τουρισμού, Θεολόγος Νικολούδης, να προτείνει σε αυτήν και τον Δημήτρη Μωρέτη να αναλάβουν την οργάνωση των Ελληνικών Περιπτέρων στις Διεθνείς και Παγκόσμιες Εκθέσεις. 135 περίπτερα φέρουν την υπογραφή της, και όπως έλεγε η ίδια «μπορεί να μην έγινα αεροπόρος, αλλά κατόρθωσα να ταξιδέψω σ’ όλον τον κόσμο μέσα από την αρχιτεκτονική».
Δραστήρια και αεικίνητη, ακόμα και μετά τη συνταξιοδότησή της, δεν σταματήσε να παράγει. Δημοσίευσε άρθρα και μελέτες για τη Λαϊκή Τέχνη, την εσωτερική διακόσμηση, τις Διεθνείς και Παγκόσμιες Εκθέσεις. Ταξίδεψε και συνέχιζε μέχρι τέλους να παρακολουθεί και να ενημερώνεται για εξελίξεις στον τομέα της αρχιτεκτονικής. Διαθέτοντας πια περισσότερο ελεύθερο χρόνο, ασχολήθηκε με τη δημιουργία γλυπτών σε πηλό και σε χυτό ορείχαλκο.
και με τη ζωγραφική σε καμβά.
Στα 90 της χρόνια απέκτησε ηλεκτρονικό υπολογιστή και άρχισε να πειραματίζεται και μ’ αυτόν. Έμαθε να τον χειρίζεται με αξιοθαύμαστη ικανότητα και τα ψηφιακά ζωγραφικά έργα της εντυπωσιάζουν και συγκινούν, πράγμα που αποδεικνύει ότι αν υπάρχει ταλέντο και φαντασία, ακόμα και με το Paint μπορεί κανείς να φτιάξει αριστουργήματα.
Η Αλεξάνδρα Πασχαλίδου – Μωρέτη έφυγε πλήρης ημερών το 2010, λίγο μετά από την ημέρα που τραβήχτηκε η φωτογραφία της αρχής. Περισσότερα στοιχεία για αυτήν θα βρείτε στο Ψηφιακό Αρχείο των Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων.